TARİH VE MEKÂN

25.05.1993, 20.30, AKM Büyük Salon

WAYANG ORANG BHARATA

• Yönetmen: Heru PURNOMO, Syamsu TJOKROPRAWIRO
• Müzik: Kadar SUMARSONU
• Koreografi: M. SETIYO, Surip HANDAYANİ
• Kostüm: Mamiek K. SLAMET
• Prodüktör: WAYANG ORANG BHARATA, Laksmi G. HADİ

25 Mayıs ANOMAN OBONG (Ramayana’dan)

26 Mayıs ARJUNA WIWAHA (Mahabharata’dan/ from Mahabharata)

Topluluğun yol ve nakliyesini gerçekleştiren Endonezya Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teşekkür ederiz.

Ali Rıza ÇARMIKLI/ ÇARMIKLI HOLDİNG A.Ş.’ye değerli katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Wayang Orang

Wayang Orang, Endonezya’nın geleneksel Java Tiyatrosu. Bu tiyatronun köklerinin Java’da yaşayan Hindulara uzandığını kanıtlayan belgeler çok eskilere dayanıyor. Yine eldeki bilgiler ışığında Java’lı Hinduların bir kısmının 14. Yüzyılda İslam baskısından kaçarak Bali’ye sığınmaları bu küçücük adada gösteri sanatlarına çok çarpıcı renkler kazandırmış. Bugün de Java ve Bali zengin anlatım biçimleriyle tiyatro bilimcilerinin odak noktası olan yöreler. Başta Antonin Artaud olmak üzere, Grotowski, Barba, Brook, Schechner, Wilson bu tiyatrodan esinlenmiş sanatçılar. Günümüzün yeni arayışlarında da Endonezya’nın geleneksel tiyatrosu önemini korumakta. Kutsal sayıldığı için 19. Yüzyıl sonlarına dek saray duvarlarının dışına çıkamamış olan Wayang Orang’ı yaşatmak adına bugün kendi ülkesinde de çalışmalar yapılmakta.

Hindu edebiyatının epik destanları MAHABHARATA ve RAMAYANA Java’nın ritüel tiyatro geleneğinde ilginç boyutlar kazanır. Bu destanlara yansıyan Hindu felsefesinin akılcılığı, hoşgörüsü ile Endonezya’nın anlatımda zengin dansları, müziği, maskeleri bütünleşerek öz ve biçimin birbirini tamamladığı zengin bir gösteri türü yaratmıştır. Bele bağlanan bir örtünün, omuza atılan bir şalın, ellerin, gözlerin, renklerin sembolik anlamlarla yüklü olduğu bir gösteri... Artaud’un “yalın tiyatro” olarak nitelendirdiği bu bütünde iyi ve kötü arasındaki sonsuz çatışma vücut dilinin usta kullanımıyla daha da güçlenir.

“Yüz şairin yazdığı, bin ozanın okuduğu” MAHABBARATA, Brahman’ların dini ve ahlaki inançlarını topluma taşıdıkları şiirsel bir bütündür. İnsanlarla Tanrılar arasındaki savaşı, güzel kadınların kavimler arası çatışmalara neden oluşlarını ve onca dökülen kanın öyküsünü anlatırken topluma yol göstermeyi amaçlayan bir epik şiir. “İlliada”dan çok daha görkemli ve “İlliada” ile “Odysseus”dan yedi kez daha uzun olduğu söylenen destan Pandawa ve Kaurawa kavimleri üstüne kurulmuştur. “Vahşet, kumar, savaş ve aşk öyküsüdür.” Wayang Orang Bharata’nın sunacağı ARJUNA WIWAHA bu destanın bir bölümü. Korkusuz, cengâver kahraman Arjuna’nın genç bir kadın tarafından canlandırılması ise onun güçlü oluşunun yanısıra güzelliğini, yakışıklılığını, kibarlığını vurgulamak amacını güder.

Tulsi Das adlı bir şair tarafından yazıldığı söylenen RAMAYANA ise “Odysseus”ı anımsatır. Bir kahramanın, Rama’nın serüvenlerini, kavgalarını, savaşlarını ve karısının onu bekleyişini anlatır. RAMAYANA’da ormanlar, hayvanlar, canavarlar dile gelir. Renkli maskeler ince bir işçilik ürünüdür. ANOMAN OBONG’da sergilenen maymun ve geyik dansları düşsel anlatıma zenginlik katar.

Geleneksel Java Tiyatrosu’nun en önemli bölümlerinden biri de Gamalan Gong adı verilen Orkestra ve Dalang(anlatımcı)dır. Vurmalı çalgılardan oluşan Gamalan, rüzgârları estiren, maymunları coşturan, nehirleri taşıran, ormanları konuşturan bir orkestra ve korodur. WAYANG ORANG BHARATA topluluğu bizlere bu destanlar ışığında günceli yaşatacak... İyi seyirler...
DİKMEN GÜRÜN UÇARER